-
1 азагы ... булу
конча́ться/ко́нчиться, зака́нчиваться/зако́нчиться, обора́чиваться/оберну́ться (как, чем); име́ть како́й коне́ц (исхо́д, оконча́ние)азагы хәерле (яхшы, күңелле) булсын — чтоб ко́нчилось благополу́чно; да бу́дет (око́нчится) благополу́чно
азагы җүнлегә булмас моның — не к добру́ э́то; добро́м э́то не ко́нчится
-
2 азак
1. азагысущ.1) коне́ц ( заседания); оконча́ние (выступления, предложения); концо́вка (песни, музыкального произведения, концерта); коне́чная (концева́я, после́дняя) часть (трамвайного пути, дамбы, автотрассы)хикәянең азагын үзгәртү — измени́ть оконча́ние (коне́ц) расска́за
көйнең азагын бозу — искажа́ть концо́вку мело́дии
2) коне́ц (дня, месяца, года, зимы), оконча́ние, заверше́ние (посевной, долгого пути, рабочей недели, беседы), исхо́д (суток, срока, сезона)февраль азагы иде — был коне́ц (исхо́д) февраля́; стоя́л (был) на исхо́де февра́ль
уку елы азагына ерак әле — до конца́ (заверше́ния, оконча́ния) уче́бного го́да ещё далеко́
3) мн.; притяж. ф. азаклары приме́рно (приблизи́тельно, так) коне́ц (исхо́д, оконча́ние) ( чего)бәйрәм азаклары иде — был приме́рно коне́ц пра́здника
атна азакларына (азакларында) килерсез — придёте так к концу́ неде́ли
4) в знач. нареч.а) азакка, азагына к концу́, в (на) коне́цкулъязмадагы схемаларны азакка күчерү — перенести́ схе́мы в коне́ц ру́кописи
б) азагына бли́же, побли́же к концу́ (исхо́ду), под коне́ц ( чего)тәнәфес азагына коридор тына башлый — бли́же к концу́ переры́ва коридо́р (в коридо́ре) начина́ет утиха́ть
эш азагына арый да башлыйсың — к концу́ рабо́ты начина́ешь устава́ть
икенче тәүлек азагына — к исхо́ду вторы́х су́ток
•- азагына кадәр
- азагына чаклы
- азагына хәтле
- азагына тикле
- азак килеп
- азакка кадәр
- азакка чаклы
- азакка хәтле
- азакка тикле
- азакка калдыру
- азакка калу
- азакка таба
- азагына таба
- азактан икенче
- азагына чыгу
- азактан беренче
- азактан санаганда беренче 2. нареч.пото́малдан килгән кунак азак китәр (посл.) — гость, прише́дший ра́ньше, уйдёт по́зже
-
3 поздний
-яя; -ее1) соң, соңгы, ахыры, азагы2) соңга калып килгән, соңгарган, соңлаган3) соң өлгерә торган, соң өлгерешле -
4 юл
сущ.1) доро́га, доро́жка; путь || доро́жный, путево́йюлда булу — быть в пути́
туры юл — пряма́я доро́га
чана юлы — са́нный путь
юл салу — проложи́ть доро́гу
юл язмалары — путевы́е заме́тки
юл билгеләре — доро́жные зна́ки
юл хезмәте — доро́жная слу́жба
2) путь; тра́ссааралашу юллары — пути́ сообще́ния
һава юлы — возду́шный путь; возду́шная тра́сса
су юлы — во́дный путь
3) путь, доро́га (в знач. маршру́т, направле́ние)юл югалту — потеря́ть направле́ние
юлны белү — знать маршру́т
4)а) прохо́д, вы́ходагар су юлын табар — (посл.) теку́чая вода́ найдёт себе́ вы́ход
б) жи́ла; ход (в чём-л.)5) полоса́, поло́ска, ли́ния, след и т. п.чаңгы юлы — лы́жный след, след лыж
яшен юлы — след мо́лнии
келәмдәге сары юл — жёлтая поло́ска на ковре́
6) строка́ ( в шитье и на письме)шигырь юлы — строка́ (стро́чка) стихотворе́ния, стихотво́рная строка́
һәр биттә илле юл — на ка́ждой страни́це - пятьдеся́т строк
7)а) путь, расстоя́ние; перехо́д определённой дли́тельностиякын юл — бли́зкий путь
юл азагы - юл башы — (посл.) коне́ц пути́ - (э́то) нача́ло пути́ (пойдёшь, зна́чит дойдёшь)
б) доро́га, путь, пое́здка, хожде́ние (рассматриваемое как дело, преодоление трудностей)юлга азык — провиа́нт на доро́гу
авыр юлдан соң — по́сле тяжёлой доро́ги (пое́здки, хожде́ния)
8)а) перен. путь, направле́ние де́ятельноститормыш юлында — на жи́зненном пути́
үсешнең катлаулы юлы — сло́жный путь разви́тия
б) дурно́й, (ско́льзкий) путь, крива́я доро́жканачар юлга басу — вступи́ть на дурно́й путь
9) перен. путь, спо́соб де́йствия; сре́дство к достиже́нию це́лителәгең көчле булса, юлы табыла — е́сли си́льно хо́чешь - найдёшь сре́дство к достиже́нию це́ли
төрле юллар белән — ра́зными путя́ми
10) уст. сча́стье; счастли́вая судьба́улы барның юлы бар — посл. у кого́ есть сын - у того́ счастли́вая судьба́
•- юл яздыру
- юл адашу
- юл алу
- юл ачу
- юл яру
- юл ачучы
- юл яручы
- юл ачык
- юл ачылу
- юл бирү
- юл йөрү
- юл йөрүче
- юл кешесе
- юл килгәндә
- юл килсә
- юл килү
- юл күрсәткеч
- юл өзелү
- юл өсте
- юл өстендә
- юл сызу
- юл уңу
- юл уң булу
- юл чыгу
- юлга аркылы
- юлга төшү
- юлга чыгу
- юлдан себереп ташлау••юл асты мәгънәсе — скры́тый смысл; подстро́чное значе́ние
юл булу — удава́ться, быть уда́чливым (о каком-л. деле, предпринятых шагах)
юл булды — (мне) сопу́тствовала уда́ча
юл булсын! — пусть (тебе́) сопу́тствует уда́ча!
юл калдыру — оставля́ть/оста́вить возмо́жность (лазе́йку) ( для кого-что), для неблагови́дных дел (злословия, нареканий, придирок и т. п.)
юл киселү — быть отре́занным ( от всех дорог)
сиңа юл котлыгы, миңа өй котлыгы — посл. тебе́ сча́стья в доро́ге, а мне - сча́стья до́ма
юл күрсәтү — дава́ть, дать указа́ния осуществля́ть руково́дство
юл өсте — бо́йкое ме́сто
юл уңаена (уңына) — по пути́, проезжа́я (ми́мо)
юл уңаенда (юл уңаендагы) — находя́щийся на пути́ (на тра́ссе, маршру́те)
юл юсыгы белән — сле́дуя указа́ниям (пра́вилам)
юлга аркылы төшү (юлга аркылы яту) — быть препя́тствием; пере́чить; стоя́ть (встава́ть/встать) поперёк доро́ги
юлга киртә салу (юлга киртә кору) — возводи́ть/возвести́ прегра́ды; сооружа́ть/сооруди́ть барье́ры на пути́ ( кому-чему); воспрепя́тствовать
юлында тору — стоя́ть на доро́ге (кого-л.)
юлыннан азу (юлыннан язу; юлыннан чыгу; юлыннан шашу) — сби́ться с пути́, распу́тничать; сходи́ть/сойти́ с ума́
юлны буу (юлын буу) — останови́ть; прегражда́ть/прегради́ть путь (кому-л.)
юлны бүлү (юлын бүлү) — остана́вливать/останови́ть в пути́ (пу́тника); отвлека́ть/отвле́чь пу́тника
юлыңа ак җәймә! — ска́тертью доро́га!
- юл аягы- юл басу
- юл башы
- юл кисү
- юл котлыгы
- юл коты
- юл кую
- юл сабу
- юл тоту
- юл төшү
- юл уңае
- юл уңы
- юл язу
- юлга салу
- юлга кую
- юлыңда бул
- юлыңны кара -
5 закат
См. также в других словарях:
урта — и. 1. Нәр. б. кырыйларыннан, очларыннан азмы күпме тигез ераклыктагы урын; нәрсәнең дә булса үзәге. с. Кырыйлардан бертигез ераклыктагы ике нокта, сызык, әйбер арасына урнашкан 2. Нин. б. вакытның башы белән азагы арасындагы өлеше. Нәр. б.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
айара — Иске ай югалып, яңа ай туганчы булган айсыз вакыт; иске айның азагы, яңа айның башы. АЙ ЕЛЫ – Айның хәрәкәте белән исәпләнә торган ел. II. АЙ – ы. 1. Авыртуны, сызлану сыкрануны, куркуны һ. б. ш. белдерә 2. Кызгану, үпкә, канәгатьсезлек, икеләнү… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әүвәлгесе-актыгы — Нәр. б. беренчесе һәм соңгысы, башы һәм азагы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әүвәлгесе-ахыры — Нәр. б. беренчесе һәм соңгысы, башы һәм азагы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
броненосец — Бронялы, эре кораллы зур кораб (XIX гас. азагы – XX гас. башы) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җәдитчелек — иск. XIX гас. азагы, XX гас. башында мәктәпләрдә реформа кертүне яклап чыккан иҗтимагый агым … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
койрык — 1. Хайван гәүдәсенең арткы өлешендәге өстәмә үсенте яки очлаеп беткән арткы өлеш. Гәүдәнең арткы өлешендә бер учма каурыйлар (кошларда) 2. күч. Оча торган аппаратларның очлаеп беткән арткы өлеше. Гомумән нәр. б. арткы өлеше, арткы ягы, арткы… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
мәңгелек — 1. Башы да, азагы да булмаган вакыт агышы. Беркайчан да бетми торган, гомерлек. Идеалистик философиядә: вакытка бәйле булмау, вакыттан тыш яши алу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
модерн — XIX гас азагы һәм XX гас. башындагы архитектура һәм практик сәнгать өлкәсендә артык чуарлыгы белән аерылып торган сәнгать стиле … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
нәтиҗә — 1. Нин. б. эш, күренешнең яки нәр. б. үсешенең соңгы йомгагы, күрсәткече. Берәр нәрсәнең азагы, соңы 2. Файда … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ниһаять — 1. Нәр. б. очы, чиге, кырые, азагы ниһаяте булмаган бер эш 2. кер. сүз. Ахыр чиктә. Тагын, шуның өстенә 3. Чиктән тыш, көчле, зур Ниһаять дәрәҗәлә эч поша … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
